صحنه‌های ساختگی قتل چگونه تشخیص داده میشوند؟

 قتل از جمله جرائمی است که در اغلب موارد به صورت پنهانی و به دور از چشم هرگونه شاهدی اتفاق می‌افتد. به همین دلیل ماموران تحقیق وظیفه دارند نسبت به شناسایی مجرم اقدام کنند. شناسایی مجرم نیز مستلزم بررسی صحنه جرم است.

بررسی صحنه جرم و تشخیص ساختگی بودن آن نیازمند بررسی دقیق است. در ایران نحوه بررسی صحنه‌های جرم قتل به صورت سنتی انجام می‌گیرد و الگوی مشخص و مدونی در مورد تشخیص صحنه‌ها ساختگی وجود ندارد. کاراگاهان و ماموران چنانچه در صحنه جرم به موارد غیر معمولی برخورد کنند، تنها بر اساس تجربیات شخصی خود اقدام به بررسی صحنه می‌کنند.

به همین دلیل پژوهشگران دانشگاه علوم انتظامی امین با انجام مطالعه‌ای یک الگوی تشخیصی برای شناسایی صحنه‌های ساختگی قتل، ارائه دادند.

برای انجام این تحقیق، پژوهشگران با ۲۳ نفر از کارشناسان و متخصصان حوزه کشف قتل شامل کاراگاهان اعم از شاغل و بازنشسته، کارشناسان پزشکی قانونی و کارشناسان تشخیص هویت، مصاحبه انجام دادند.

بر اساس یافته‌های این مطالعه؛ برای شناسایی رفتارها و تغییراتی که منجر به صحنه‌سازی جرم می‌شوند، باید به تناقض‌گویی‌ها و اظهارات کذب مظنون، موارد و اشیایی که به صحنه جرم اضافه شده که لزومی به حضور آن‌ها در صحنه جرم نبوده، شواهدی که از صحنه جرم پاک‌شده‌اند، شواهدی که از صحنه جرم برداشته و حذف شده و از بین رفته‌اند، رفتارهای غیر معمول مظنونان و به هم‌خوردگی صحنه جرم و جابه‌جایی جسد توجه داشت.

پس از شناسایی رفتارها و تغییراتی که منجر به صحنه‌سازی جرم می‌شود، باید نسبت به شناسایی علت و انگیزه قتل اقدام کرد. یافته‌های این پژوهش نشان داد؛ علت و انگیزه قتل می‌تواند مواردی نظیر اختلافات خانوادگی، داشتن رابطه پنهانی مظنون (همسر قربانی) با شخص ثالث، اختلاف مالی قربانی با دیگری، مسائل ناموسی و جنسی و اعتیاد مظنون باشد.

صحنه‌های ساختگی قتل چگونه تشخیص داده میشوند؟

پس از شناسایی علت و انگیزه‌های قتل، شناسایی روابط بین قربانی و مجرم یکی دیگر از مراحل کلیدی است که باید به آن توجه داشت. یافته‌های این مطالعه و تحقیقات پیشین نشان می‌دهد که تقریبا در اغلب موارد، صحنه‌سازی توسط کسانی انجام می‌شود که رابطه قبلی با قربانی جرم داشته‌اند و بر اساس یافته‌های این تحقیق؛ بیش‌ترین صحنه‌سازی‌ها توسط کسانی انجام شده که با قربانی جرم رابطه فامیلی، زن و شوهری، پدر و فرزندی، مادر و فرزندی و رابطه آشنایی قبلی به واسطه داشتن کار و شغل مشترک یا بده‌بستان‌های دیگری داشته‌اند.

به گفته پژوهشگران این مطالعه اگر کارآگاهان و ماموران تحقیق از منابع کافی (انسانی، مالی، فناوری و تجهیزات) و سیستم پشتیبان قوی برخوردار باشند، این امر می‌تواند کمک شایانی به فرآیند تشخیص صحنه‌های جرم ساختگی کند. ضمن این‌که بعضی از عوامل نیز مانند موانع ساختاری، رفتاری، مسائل مالی و مسائل پشتیبانی (موانع سازمانی) و موانع حقوقی، قضایی، اجتماعی و تعامل ضعیف برخی از سازمان‌ها با پلیس (موانع برون سازمانی)، می‌تواند در تشخیص صحنه‌های ساختگی به عنوان موانع و عوامل بازدارنده مدنظر قرار گیرد.

بر همین اساس پژوهشگران پیشنهاداتی را برای بهبود پی‌جویی پرونده‌های مربوط به صحنه‌های ساختگی قتل پیشنهاد کردند:

– توجه ماموران تحقیق و کارآگاهان به بررسی و تحقیق علمی صحنه جرم؛

– تهیه چک‌لیست بررسی صحنه‌های ساختگی جرم توسط دفاتر تحقیقات کاربردی ناجا، به ویژه دفتر تحقیقات کاربردی پلیس آگاهی، با استفاده از تجربیات کارآگاهان بازنشسته، اساتید حوزه جرم‌یابی و کتاب‌های علمی؛

– مأموران تحقیق و کارآگاهان به هنگام بررسی صحنه های خودکشی، حوادث منجر به فوت، خفگی‌ها و اعلام فقدان، فرض را بر عدم صحت آنچه که گزارش شده و آنچه که در نگاه اول مشاهده می‌کنند، قرار دهند. البته باید توجه داشت، تمام تحقیقات باید مبتنی بر قانون بوده و به وسیله اخلاق هدایت شود؛

– توجه ویژه به اصلاح و تقویت ساختار سازمانی و تجهیزات پلیس آگاهی؛

– مرتفع کردن موانع رفتاری موثر بر تشخیص صحنه‌های ساختگی؛ ماموریت‌های غیر مرتبط و مضاعف و بدون پاداش، آماده‌باش‌های مکرر، خستگی بیش‌ازحد ناشی از ماموریت‌های محوله زائد بر وظیفه و مشکلات اقتصادی، باعث خستگی و تضعیف روحیه ماموران و کارآگاهان شده و این موضوع در کارایی ماموران تاثیر خواهد داشت.

در انجام این مطالعه علی جهانگیرپور، جلال شیرزاد، اصحاب حبیب‌زاده و مرتضی نجفی علمی؛ پژوهشگران دانشگاه علوم انتظامی امین، مشارکت داشتند.

یافته‌های این مطالعه، زمستان سال ۱۳۹۹ به صورت مقاله علمی با عنوان «الگوی تشخیص صحنه‌های ساختگی در جرم‌یابی قتل» در فصل‌نامه پژوهش‌های اطلاعاتی و جنایی، منتشر شده است.

احتمال خشکسالی در ۱۶ سال آینده چرا تمارض اجتماعی اتفاق می افتد