سنگ کلیه چطور بوجود می‌آید؟
سنگ کلیه زمانی اتفاق می‌افتد که مایعات اضافی بدن شما دارای غلظت بالایی از مواد معدنی و سایر مواد مانند کلسیم، اگزالات و اسید اوریک باشد که اگر به‌درستی تصفیه و خرد نشوند تشکیل سنگ می‌دهند. این سنگ‌ها شبیه کریستال هستند که به هم چسبیده‌اند تا یک یا چند سنگ را بسازند. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که ادرار شما حاوی مقداری از این سنگ‌ها باشد.
انواع سنگ کلیه
سنگ‌های کلیه از مواد مختلفی ساخته می‌شوند. اگر بخواهیم به سؤال سنگ کلیه چیست؟ پاسخ دهیم، باید بگوییم که مواد مختلف با هم ترکیب می‌شوند و سنگ را ایجاد می‌کنند.
باید ابتدا نوع سنگ خود را بشناسید، بنابراین، شناخت شما از نوع سنگ، باعث می‌شود تا با آن مقابله کرده و راه‌های جلوگیری مجدد بیماری را شناسایی کنید.
زمانی که مثانه اشباع می‌شود و غلظت برخی مواد مانند اگزالات، کلسیم، اوریک اسید و سیستین در آن افزایش پیدا می‌کند، منجر به ایجاد سنگ در هر قسمتی از سیستم ادراری می‌شود.
برخی از مواقع مقدار این مواد در ادرار طبیعی است، ولی به دلیل عدم مصرف مایعات، حجم ادرار کاهش یافته و سنگ تشکیل می‌شود.
اگر هنگام ادرار سنگ را دفع کردید، باید آن را نزد پزشک خود ببرید تا او نوع آن را تشخیص دهد. بر اساس مقاله منتشر شده drdr.ir سنگ کلیه بعد از اینکه تشخیص داده شد باید درمان شود و با عواملی که ریسک‌پذیری این بیماری را افزایش می‌دهند، آشنایی ایجاد گردد. این عوامل می‌تواند شامل کمبود آب، رژیم غذایی نامناسب، چاقی یا … باشد؛ برخی داروها نیز باعث ایجاد سنگ می‌شود.
بیشتر سنگ‌های موجود در کلیه، کلسیمی هستند که به شکل اگزالات کلسیم ساخته می‌شوند. به برخی سنگ‌های شناخته شده در بدن و اسید اوریک و سیستین که در بدن وجود دارد اشاره خواهیم کرد:
- اگزالات کلسیم: روزانه توسط کبد شما ساخته می‌شود. برخی از میوه‌ها و سبزیجات، و همچنین آجیل و شکلات، سرشار از اگزالات کلسیم هستند.
هنگام مصرف سبزیجات و میوه‌جات بدن شما این ماده را جذب خواهد کرد. موارد دیگری نیز می‌تواند باعث افزایش غلظت کلسیم یا اگزالات در ادرار شما شود. مصرف دوز بالای ویتامین D، جراحی بای پس روده و برخی اختلالات متابولیک باعث افزایش چشمگیر این ماده خواهد بود.
- کلسیم فسفات: این نوع از سنگ‌ها بیشتر در افراد مبتلا به بیماری‌های متابولیک، مانند اسیدوز توبولار کلیوی (که در آن کلیه‌ها قادر به حفظ تعادل اسیدی مناسب در خون شما نیستند) یا افرادی که برای درمان میگرن یا تشنج دارو مصرف می‌کنند، اتفاق می‌افتد.
- سنگ‌های استروویت: از عفونت دستگاه ادراری (UTI) تشکیل شوند. باکتری‌هایی که باعث عفونت می‌شوند، آمونیاک را در ادرار ذخیره می‌کنند.
ذخیره ادرار منجر به تشکیل سنگ خواهد شد. دقت داشته باشید که سنگ‌ها می‌توانند خیلی سریع بزرگ شوند.
- اسید اوریک: این اسیدها به دلیل اسهال مزمن یا سوء جذب مایعات شکل می‌گیرند. خوردن یک رژیم غذایی با پورین بالا یا داشتن دیابت و سندرم متابولیک می‌تواند افزایش‌دهنده این سنگ‌ها باشد.
برخی عوامل دیگر مانند عوامل ژنتیکی هم ممکن است خطر ابتلا به سنگ‌های اوریک اسید را افزایش دهد.
- سنگ سیستین: این سنگ بسیار نادر بوده و به این دلیل تشکیل می‌شود که کلیه‌ها مقادیر زیادی اسید آمینه خاص به نام سیستئین را به ادرار نشت می‌دهند. این سنگ در افراد مبتلا به اختلال ژنتیکی به نام سیستینوری رخ می‌دهد.
عوامل افزایش دهنده ابتلا به سنگ کلیه
اندازه سنگ کلیه می‌تواند به کوچکی یک دانه شن باشد و شما بدون اینکه بدانید آن را دفع کنید. همچنین می‌تواند بزرگتر باشد و جریان ادرار شما را مسدود کند و به شدت به مجاری ادراری شما آسیب بزند.
برخی از افراد که تجربه این بیماری را دارند، می‌گویند این درد می‌تواند بدتر از درد زایمان باشد.
وجود سنگ در کلیه اغلب دلیل مشخصی ندارد و عوامل متعددی ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. برخی از این عوامل را در ادامه ذکر کرده‌ایم:
کمبود آب
شما باید به اندازه کافی ادرار کنید تا موادی که می‌توانند به سنگ تبدیل شوند را دفع کنید. اگر به اندازه کافی نوشیدنی ننوشید یا زیاد عرق نکنید، ادرار شما تیره خواهد شد. ادرار باید شفاف و رنگ آن زرد کم رنگ باشد.
مقداری از مایعات بدن از طریق تعریق و تنفس از دست خواهد رفت. اگر قبلاً سنگ داشته‌اید، باید حدود 800 سی سی ادرار در روز تولید کنید.
بهترین روش دفع سنگ کلیه استفاده از سیترات موجود در لیموناد یا آب پرتقال است که می‌تواند مانع از تشکیل سنگ در کلیه‌های شما شود.
رژیم غذایی
شایع‌ترین نوع ایجاد سنگ در کلیه زمانی اتفاق می‌افتد که کلسیم و اگزالات هنگام ادرار کردن کلیه‌ها به هم بچسبند.
در این صورت بهتر است غذاهای پر اگزالات را محدود کنید. سبزیجاتی مانند اسفناج، ریواس، بلغور، غلات سبوس و … می‌تواند در ایجاد سنگ مؤثر باشد.
شاید شنیده‌باشید که نوشیدن شیر باعث ایجاد سنگ می‌شود. این مطلب درست نیست. اگر غذاهای غنی از کلسیم (مانند شیر و پنیر) و غذاهای حاوی اگزالات را همزمان بخورید یا بنوشید، به بدن شما کمک خواهند کرد تا اگزالات بدن‌تان را بهتر مدیریت کنید.
سدیم
سدیم را عمدتاً از طریق نمک خوراکی دریافت می‌کنیم. سدیم می‌تواند شانس شما را برای ابتلا به انواع این سنگ‌ها افزایش دهد. بنابراین مراقب تنقلات شور، غذاهای کنسرو شده، گوشت‌های بسته‌بندی شده و … باشید.
گوشت قرمز و صدف می‌توانند باعث افزایش اسید اوریک در بدن شما شوند. این دو در مفاصل شما جمع شده و باعث بیماری نقرس می‌شوند. حتی ممکن است به کلیه‌های شما نفوذ کرده و سنگ تولید کنند.
مهم‌تر از آن، پروتئین حیوانی سطح کلسیم ادرار شما را بالا خواهد برد و میزان سیترات را کاهش خواهد داد که هر دوی اینها باعث ایجاد سنگ کلیه می‌شوند.
مشکلات روده
وجود سنگ در کلیه شایع‌ترین مشکل افراد مبتلا به بیماری التهابی روده، مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو هستند. مشکلات روده می‌تواند باعث اسهال شده و به تبع آن ادرار شما کم شود.
با کم شدن آب از بدن شما، ممکن است اگزالات اضافی از روده‌ها جذب شود، به همین علت مقدار بیشتری از این ماده در ادرار شما وجود خواهد داشت.
چاقی و بیماری‌های مرتبط
اگر چاق باشید تقریباً دو برابر بیشتر از افراد لاغر به این بیماری مبتلا می‌شوید. اگر شاخص توده بدنی شما 30 یا بالاتر آن باشد شما جزو افراد چاق محسوب می‌شوید و باید وزن خود را متعادل کنید.
برخی بیماری‌ها مانند دیابت، سیستینوری، اسیدوز توبولار کلیوی، نقرس، هیپرپاراتیروئیدیسم و سابقه عفونت‌های ادراری می‌توانند روند درمان سنگ کلیه را به تعویق بیندازند.
بسیاری از بیماری‌ها می‌توانند در ایجاد انواع سنگ‌ها در کلیه نقش داشته باشند. بیماری‌های ژنتیکی خاص مانند کلیه اسفنجی مدولاری که یک نقص مادرزادی‌ست باعث ایجاد کیست در کلیه‌ها می‌شود. دیابت نوع دو نیز می‌تواند ادرار شما را اسیدی‌تر کند و باعث تشدید این بیماری شود.
برخی از داروها مانند آنتی بیوتیک‌های خاص، از جمله سیپروفلوکساسین و آنتی بیوتیک‌های سولفا و برخی از داروهای دیگر برای درمان HIV و ایدز و همچنین برخی از دیورتیک‌ها که برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شوند باعث ابتلا به این بیماری خواهند شد. با در نظر داشتن این موارد و رعایت اصول بهداشتی می‌توانید در درمان سنگ کلیه موفق باشید.
