برای ترجمه کتاب چه کنیم؟
آیا ناشر یا دانشجوی تحصیلات تکمیلی هستید و به ترجمه کتاب نیاز دارید؟ ترجمه کتاب راهی عالی برای افزایش فروش و دستیابی به اعتبار علمی است. اگر به زبان دیگری مسلط نیستید، شاید در هنگام ترجمه، بومی‌سازی و ویراستاری کتاب، با چالش‌هایی روبرو شوید.
در ادامه نکات مفیدی در مورد ترجمه کتاب را در اختیارتان قرار می‌دهیم.
1.هدفتان از ترجمه کتاب را مشخص کنید
اول از همه، چرا می‌خواهید کتابی را ترجمه کنید؟ کتاب مدنظرتان به چه زبانی است؟ آیا به دنبال افزایش فروش یا کسب اعتبار علمی‌هستید؟ آیا می‌خواهید احساسات مردمی را با ترجمه کتب داستانی، درگیر کنید؟ شاید هم به دنبال ترجمه علمی برای قشر دانشگاهی هستید؟
ترجمه کتاب نیازمند صرف زمان، هزینه و تلاش است. آنچه را که از ترجمه کتاب می‌خواهید، مشخص کنید و برایش بکوشید.
2.بازار و مخاطبان هدفتان را تعیین کنید
با توجه به ژانر کتاب، مخاطبان و کشورهای هدف را مشخص کنید. معمولا کتاب‌های فارسی به زبان‌های انگلیسی، اسپانیایی، روسی و چینی ترجمه می‌شوند. در ایران هم بیشتر کتاب‌های منتخب جهانی از زبان‌های انگلیسی، اسپانیایی، فرانسوی، ترکی و عربی به فارسی ترجمه می‌شوند. ژانرهای برجسته در کشورهای دیگر و قوانین بوروکراسی، سانسور و سایر مسائل مهم در مورد انتشار کتاب در آن کشورها را بررسی کنید.
سوالات مهمی‌که برای تحقیقات بازاری باید پرسید به شرح زیر هستند:
- رقبای چاپ و ترجمه در بازار کتاب چه کسانی هستند؟
- چه عناوین دیگری شبیه کتاب مدنظرم وجود دارد؟
- چگونه ترجمه کتاب در بازار ایران و جهان، از هم متمایز می‌شود؟
این سؤالات را برای همه بازارهایی در نظر بگیرید که به فکر ورود به آنها هستید. این دانش به شما کمک می‌کند تا بفهمید که کتاب شما چگونه در کشور دیگری به فروش می‌رسد. اگر به زبان بازار هدف خودتان صحبت نمی‌کنید، از یک آژانس ترجمه خلاق برای کمک به تحقیقات بازار استفاده کنید.
روش‌های دیگر برای شناخت علایق مخاطبان، مراجعه به نظرسنجی‌های کشوری، شبکه‌های اجتماعی و سرچ گوگل است.
3.استفاده از ترجمه ماشینی برای عبارات رایج
اگر بودجه کمی دارید، سعی کنید از سرویس ترجمه خودکار حرفه‌ای مانند مترجم گوگل یا مایکروسافت برای ترجمه کلمات و عبارات رایج کتاب کمک بگیرید. ترجمه ماشینی می‌تواند مقدار مناسبی از متن را ترجمه کند، اما برای قسمت‌هایی که درکش نمی‌کند، ممکن است به استخدام مترجم حرفه‌ای نیاز داشه باشید تا به شما کمک کند. خروجی نهایی هم باید از جانب یک ویراستار حرفه‌ای یا حداقل فردی آگاه به زبان مادری، ویرایش شود.
اگر کتاب شما غیرداستانی است، ترجمه ماشینی تا حدی امکان پذیر است، اما این روش در مورد ادبیات داستانی، خوب عمل نمی‌کند؛ زیرا فاقد عبارات رایج است و گاهی اوقات از زبان غیر رایج استفاده می‌کند.
4.از خدمات ترجمه حرفه‌ای استفاده کنید
استخدام یک مترجم حرفه‌ای که فرهنگ نوشتاری کتاب و مخاطبان را بشناسد، بهترین راه برای تضمین ترجمه صحیح کتاب است.
یک مترجم حرفه‌ای می‌تواند لحن، پیام و ساختار متن را بدون از دست رفتن ماهیت متن اصلی، به دو زبان تطبیق دهد. همچنین متن را بومی‌سازی می‌کند تا تفاوت‌های فرهنگی، به اشتباه منتقل نشوند.
اگر کتاب شما به خوبی ترجمه نشود، شهرت نام تجاری و فروش آن در بازار بین المللی و محلی را به خطر می‌اندازید. مثلا شخصی ترجمه شما را می‌خواند و به دوستانش می‌گوید که از آن لذت نمی‌برد. می‌توانید با استخدام مترجم حرفه‌ای، از این نوع سناریوها جلوگیری کنید تا ترجمه کتاب هم به اندازه نسخه اصلی، با کیفیت شود.
به طور عمده سه گزینه برای دریافت خدمات ترجمه حرفه‌ای وجود دارد:
- استخدام مترجم فریلنسر
- سفارش به سایت های ترجمه
- عقد قرار داد با دارالترجمه
در مورد شهرت، ارزیابی هزینه و سبک‌های ارتباطی هر کدام از موارد فوق تحقیق کنید تا گزینه مناسب خودتان را پیدا کنید.
سوالات کلیدی که باید از دارالترجمه بپرسید به شرح زیر است:
- آیا حق کامل ترجمه با من است؟
- ترجمه چه زمانی تکمیل می‌شود؟ آیا ضمانتی برای موعد تحویل وجود دارد؟
- آیا کتاب‌هایی شبیه به کتاب مد نظرم را ترجمه کرده‌اید؟
- چگونه می‌توانیم با هم کار کنیم تا این روند به خوبی پیش برود؟ آیا می‌توانم در مورد ترجمه‌ها بازخورد بدهم؟
- هزینه کلی چقدر است؟ آیا امکان پرداخت هزینه اضافی وجود دارد؟
- گرفتن مجوزهای لازم برای ترجمه کتاب از جمله مجوز ارشاد با چه کسی است؟
سوالاتی که باید از مترجم فریلنسر بپرسید:
- آیا کتاب‌هایی مشابه این کتاب را ترجمه کرده‌اید؟ (نظرات کارفرماهای قبلی مترجم را بررسی کنید)
- آیا می‌توانید نمونه کارهای دیگری را ارائه دهید؟
- چه زمانی و چند وقت یکبار ارتباط برقرار خواهیم کرد؟
هنگامی که انتخاب خودتان را انجام دادید، ارتباط مستمری را با مترجم یا دارالترجمه برقرار کنید و در زمینه‌های نیازمند بهبود ترجمه، با آنها مذاکره کنید. اگر سوالی داشتند به موقع با آنها تماس بگیرید.
5.ویرایش و ویراستاری
نسخه ترجمه شده کتاب هم مانند نسخه اصلی باید ویرایش شود. ویراستار خبره هرگونه اشتباه املایی، دستوری و فنی مترجم را برطرف می‌کند.
اغلب خدمات دارالترجمه شامل تصحیح و ویراستاری هم می‌شود. اگر تصمیم به همکاری با مترجم فریلنسر را دارید، باید ویراستار یا مترجم دوم هم استخدام کنید تا کار مترجم اول را دوباره بررسی کند.
ویراستاری شامل هزینه‌های جانبی است، اما ارزشش را دارد. چون کتاب شما را با استانداردهای کیفی زبان مقصد، هماهنگ می‌کند.
6.اخذ مجوزهای لازم
در ایران باید قبل از انتشار کتاب، مجوزهای شابک، فیپا و ارشاد را بگیرید. شابک یک شماره 13 رقمی بین المللی و قابل پیگیری است. برخی از انتشاراتی‌ها تعدادی شماره برای کتاب‌های در دست چاپ و جدید دارند.
فیپا همان صفحه فهرست نویسی کتاب و حاوی اطلاعاتی مثل مشخصات نویسنده، مترجم، ناشر، تیراژ چاپ و غیره است. تمامی اطلاعات لازم برای شناسایی کتاب در سطح جهانی در فیپا قرار می‌گیرد.
در ارشاد، متن کتاب بر اساس معیارهای اخلاقی، اسلامی، سیاسی و غیره مورد بررسی قرار گرفته و بعد از اعمال تغییرات لازم، مجوز نشر صادر می‌شود.
7.انتشار، بازاریابی و نظارت
پس از ترجمه، ویراستاری و کسب مجوزهای لازم، زمان انتشار و عرضه ترجمه کتاب است. ناشرها پلتفرم‌های آفلاین و آنلاین خاص خودشان را دارند. شما هم می‌توانید در شبکه‌های اجتماعی یا سایر پلتفرم‌های فروش مجازی به عرضه نسخه ترجمه شده بپردازید.
عملکرد فروش کتاب خودتان در بازار هدف را مورد نظارت قرار دهید. اعداد فروش را با انتظارات خودتان مقایسه کنید و ببینید آیا پول خرج شده برای ترجمه و ویرایش را پس خواهید گرفت. اگر فکر می‌کنید می‌توانید در بازار بین‌المللی هم فروش داشته باشید، برنامه‌ای برای تحقق آن بریزید. اگر هم ترجمه را برای کسب اعتبار علمی انجام داده‌اید، بهتر است لینک آن را در رزومه علمی خودتان قید کنید.
